Perfekt z “haben” czy “sein”?

Czas Perfekt służy w języku niemieckim do wyrażania przeszłości.

• Ich habe gestern einen Kuchen gebacken. = Upiekłam wczoraj ciasto.
• Ich bin vorgestern nach Polen gefahren. = Przedwczoraj pojechałam do Polski.

Jak tworzymy czas przeszły Perfekt?

Czas przeszły Perfekt (w stronie czynnej) tworzymy za pomocą czasownika “haben” lub “sein” oraz formy Partizip Perfekt (lub Partizip II)

ich habe

du  hast

er, sie, es, man hat          gebacken

wir haben

ihr habt

sie/ Sie haben

ich bin

du bist

er, sie, es, man ist             gefahren

wir sind

ihr seid

sie/ Sie sind

Które czasowniki tworzą Perfekt z “sein”?

Większość czasowników tworzy czas Perfekt z “haben” (na przykład wszystkie czasowniki zwrotne = reflexive Verben), a to oznacza, że w zasadzie musisz tylko poznać poniższe wyjątki, które tworzą Perfekt z “sein”.

=>Czasowniki ruchu (Verben der Bewegung) bez dopełnienia w Akkusativ

Czasowniki wyrażające ruch lub zmianę miejsca podmiotu (pasuje pytanie: dokąd?) tworzą Perfekt z “sein”.

Takimi czasownikami są np. fahren, gehen, laufen, kommen, rennen lub umziehen (przeprowadzić się), ausziehen (wyprowadzić się), auswandern (emigrować)

• Ich bin in den Urlaub gefahren. = Pojechałam na urlop.
• Du bist gestern spät nach Hause gekommen. = Wczoraj przyszedłeś późno do domu.
• Sie ist vor einer Woche umgezogen. = (Ona) Przeprowadziła się przed tygodniem.
• Wir sind jeden Tag eine Stunde im Wald gelaufen. = Codziennie bieg(a)liśmy godzinę w lesie.
• Viele Menschen sind nach Deutschland ausgewandert. = Wielu ludzi wyemigrowało do Niemiec.

UWAGA: jeżeli czasownik wyrażający ruch lub zmianę miejsca ma dopełnienie w Akkusativ (czyli odpowiada na pytanie: wen/ was? = kogo/ co?), to łączy się w Perfekt z “haben”!

ziehen: przeprowadzić się (dokąd?)/ ciągnąć (kogo/co?)

• Wir sind nach Berlin gezogen. = Przeprowadziliśmy się do Berlina.
• Die Lokomotive hat die Wagons gezogen. = Lokomotywa ciągnęła wagony.

lub

anfahren: podjechać (dokąd?)/ potrącić (kogo/co?)

• Plötzlich ist der Wagen angefahren. = Nagle podjechał samochód.
• Der Fahrer hat einen Fußgänger angefahren. = Kierowca potrącił pieszego.

=>Czasowniki “sein”, “bleiben”, “passieren” oraz “werden”

• Ich bin im Schimmbad gewesen. = Byłam na basenie.
• Wir sind gestern zu Hause geblieben. = Zostaliśmy wczoraj w domu.
• Was ist denn passiert? = Cóż to się stało?
• Er ist schnell gesund geworden. = On szybko wyzdrowiał (dosł. Stał się szybko zdrowy.)

=>Czasowniki wyrażające zmianę (Verben der Veränderung), bez dopełnienia w Akkusativ 

Czasowniki opisujące, że zmienił się stan podmiotu, również tworzą Perfekt z “sein”. Są to czasowniki takie jak: wachsen, einschlafen, aufwachen, einfrieren, sterben, verschwinden.

• Ich bin sehr spät eingeschlafen. = Bardzo późno zasnęłam.
• Unser Opa ist vor 10 Jahren gestorben. = Nasz dziadek zmarł 10 lat temu.
• Die Kinder sind aber gewachsen! = Ależ dzieci urosły!
• Heute Nacht bin ich mindestens dreimal aufgewacht. = Dzisiaj w nocy budziłam się przynajmniej trzy razy.
• Meine Schlüssel sind verschwunden, weißt du wo sie sind? = Moje klucze zniknęły, wiesz gdzie są?

UWAGA: Tutaj również obowiązuje zasada, że jeżeli czasownik zmiany stanu ma dopełnienie w Akkusativ (odpowiada na pytanie: wen/ was?= kogo/ co?), to wtedy tworzy Perfekt z “haben”.

frieren: marznąć/ zamrozić

• Das Wasser ist gefroren. = Woda zamarzła (stała się lodem)
• Ich habe gefroren. = Ja marzłam (odczuwałam zimno)

lub

bleichen: płowieć, blaknąć/wybielić, rozjaśnić

Der Stoff ist im Sonnenlicht gebleicht/geblichen. = Materiał wypłowiał w słonecznym świetle.
Die Frau hat ihre Haare gebleicht. = Kobieta rozjaśniła swoje włosy.

=>Czasowniki pozostałe (nie pasują do żadnej z powyższych grup)

Niektóre czasowniki nie pasują do żadnej z powyższych grup i tworzą Perfekt z “sein”. Trzeba nauczyć się ich na pamięć 😉

Oto niektóre z nich: begegnen, gelingen, geraten, geschehen, missglücken, misslingen, vorkommen…

• Ich bin ihr im Supermarkt begegnet. = Spotkałam ją w sklepie.
• Das ist dir wirklich gelungen! = To ci się naprawdę udało!
• Seid ihr in Schwierigkeiten geraten? = Popadliście w kłopoty?
• Was ist bloß geschehen? = Cóż to się stało?
• Leider ist der Versuch missglückt. = Próba się niestety nie powiodła.
• Sie schaffte es nicht. Es ist ihr misslungen. = Nie dała rady. Nie udało/ nie powiodło jej się.
• Mir ist ‘was komisches vorgekommen. = Coś dziwnego mi się przydarzyło/ przytrafiło.