Ja, nein, doch! – musisz poznać doch!
Niemieckie słowo DOCH jest tak wszechstronne, że może być “niebezpieczne” dla niewprawionego użytkownika języka niemieckiego.
Ale umiejętność prawidłowego użycia tego słowa może sprawić, że będziesz brzmieć jak prawdziwy Niemiec (albo Austriak lub niemiecki Szwajcar)!
Zacznijmy od podstaw: ja, nein …i DOCH!
Oczywiście dwa z pierwszych słów, jakich nauczyłeś się po niemiecku, to ja i nein. Prawdopodobnie znałeś te dwa słowa, zanim zacząłeś uczyć się niemieckiego!
Ale to nie wystarczy. Musisz też znać DOCH.
Polski język może mieć największy zasób słownictwa ze wszystkich języków świata, ale nie ma ani jednego słowa określającego znaczenie DOCH.
Kiedy odpowiadasz na pytanie przecząco lub pozytywnie, używasz nein = nie lub ja = tak, czy to w języku niemieckim, czy angielskim, czy polskim, czy jakimkolwiek innym.
Ale niemiecki dodaje trzecią opcję jednowyrazową: DOCH („przeciwnie”), której polski język nie ma.
Na przykład ktoś pyta Cię po polsku:
„Nie masz żadnych pieniędzy?” Właściwie to masz, więc odpowiadasz: „Tak, mam”. Chociaż możesz również dodać „Wręcz przeciwnie…” Możliwe są zatem tylko dwie odpowiedzi w języku polskim:
„Nie, nie mam” (zgadzam się z negatywnym pytaniem)
lub
„Tak, mam” (nie zgadzam się z negatywnym pytaniem).
Trzecia alternatywa
Niemiecki oferuje jednak trzecią alternatywę, która w niektórych przypadkach jest używana zamiast ja lub nein.
To samo pytanie dotyczące pieniędzy w języku niemieckim brzmiałoby:
„Hast du kein Geld?” = „Nie masz (żadnych) pieniędzy?”
Jeśli odpowiesz ja, pytający może pomyśleć, że się zgadzasz z tym negatywnym stwierdzeniem, i przytakujesz, że tak, nie masz żadnych pieniędzy.
Ale odpowiadając DOCH, dajesz do zrozumienia:
„Wręcz przeciwnie, tak, mam pieniądze”.
Dotyczy to również stwierdzeń, którym chcesz zaprzeczyć.
Jeśli ktoś powie:
„Das stimmt nicht!” = „To nie jest prawda!” …
…, ale to jest prawda i chcesz temu zaprzeczyć, to powinieneś powiedzieć:
„Doch! Das stimmt.” = „Wręcz przeciwnie, to prawda”.
W tym przypadku odpowiedź „Ja, (es stimmt)” zabrzmiałaby źle w niemieckich uszach. Odpowiedź doch wyraźnie oznacza, że nie zgadzasz się ze stwierdzeniem i nikt nie ma wątpliwości, jakie jest Twoje stanowisko.
A jednak!
Doch ma również wiele innych zastosowań.
Jako przysłówek może oznaczać „w końcu” lub „wszystko to samo”.
- Ich habe sie doch erkannt! = A jednak/ w końcu ją rozpoznałem!”
Często używa się doch jako wzmacniacza:
- Das hat sie doch gesagt. = Ona to przecież powiedziała.
W komendach doch jest czymś więcej niż tylko partykułą.
Służy do złagodzenia, do przekształcenia go bardziej w sugestię:
- Gehen Sie doch vorbei! = Ależ proszę przejść, zamiast ostrzejszego: Masz przejść/Przejdź!
Jako partykuła, doch może zintensyfikować/ wzmocnić wypowiedź (jak wyżej) lub:
- wyrazić zaskoczenie: Das war doch Maria! = To była przecież Maria!
- okazać wątpliwości: Du hast doch meine E-Mail bekommen? = Ale ty dostałeś mój e-mail, prawda?
- wyrazić pytanie: Wie war doch sein Name? = Jakże on się nazywał?
- być używane w sposób idiomatyczny: Sollen Sie doch! = Więc niech Pan robi!
Przy odrobinie uwagi i wysiłku zaczniesz zauważać wiele sposobów, w jakie doch jest używany w języku niemieckim.
Zrozumienie zastosowań doch i innych partykuł w języku niemieckim pozwoli ci znacznie lepiej opanować język.
Sprachgefühl
Tłumaczenie wyrażeń z partykułami często podlega różnym interpretacjom.
Obejmuje trochę Sprachgefühl, czyli wyczucia języka, które towarzyszy doświadczeniu.
Zatem DOCH może mieć dwa znaczenia.
Po pierwsze, może służyć jako odpowiedź na rzeczywiste lub wyimaginowane lub wyprzedzające odpowiedzi, niezgodności, wahanie.
Po drugie może służyć do wyrażenia błędnego założenia ze strony słuchacza lub innych osób.
W różnych sytuacjach może to mieć różne skutki:
- Komm doch her! = Chodźże tu!
- Ich habe dir doch gesagt, dass es nicht so ist. = Przecież ci mówiłam, że jest inaczej.
- Komm doch endlich her! = Chodźże wreszcie tu!
- Ich kenne mich dort aus. Ich war doch letztes Jahr schon dort. = Znam tamtą okolicę. Przecież w zeszłym roku tam byłam.
W innych kontekstach DOCH wskazuje, że działanie opisane w zdaniu było w rzeczywistości mało prawdopodobne:
- Du bist also doch gekommen! = A więc jednak przyszedłeś!
- Ich sehe nicht viel fern, aber wenn etwas Gutes kommt, schalte ich doch ein. = Nie oglądam dużo telewizji, ale jak leci coś dobrego, to jednak włączam.
